Z każdym kolejnym miesiącem Dział Zbiorów dla Niewidomych Głównej Biblioteki Pracy i Zabezpieczenia Społecznego poszerza swoje zbiory zarówno o książki wydawane na płytach CD i MP3, jak i o filmy DVD opatrzone audiodeskrypcją dla osób niewidomych i słabowidzących. Każdy miesiąc przynosi od kilku do kilkunastu zakupionych nowości, które czytelnik może pobrać ze stron internetowych biblioteki w wersji cyfrowej lub wypożyczyć na płycie DVD czy MP3. Staramy się być na bieżąco z tym co właśnie ukazuje się na rynku, by sprostać oczekiwaniom czytelników.
Od kilkunastu lat Dział Zbiorów dla Niewidomych GBPiZS współpracuje ze Stowarzyszeniem Pomocy Osobom Niepełnosprawnym „Larix” im. Henryka Ruszczyca, które nagrywa książki w formacie Czytaka. Jest to typ książek obsługiwanych wyłącznie przez produkowany w Spółdzielni „Nowa Praca Niewidomych” – Cepelia odtwarzacz o nazwie Czytak i dostępnych także w prowadzonej przez Stowarzyszenie na terenie Spółdzielni bibliotece. Specjalny format zaszyfrowanych plików mp3 od zawsze wzbudzał wiele kontrowersji i powodował liczne dyskusje związane głównie z ochroną praw autorskich, a także dostępnością do nagranych w tej formie treści. Ma on zarówno swoich zwolenników, jak i przeciwników. Na mocy znowelizowanej w ostatnich miesiącach ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, zakodowane dotychczas książki zostaną udostępnione dla czytelników w standardzie DAISY obsługiwanym przez inne odtwarzacze i urządzenia. Ma to nastąpić z początkiem przyszłego roku.
26 kwietnia 2019 r. podpisano Porozumienie pomiędzy Główną Biblioteką Pracy i Zabezpieczenia Społecznego, a Stowarzyszeniem „Larix”, zgodnie z którym Dział Zbiorów dla Niewidomych GBPiZS otrzyma 2 086 nagranych przez Stowarzyszenie „Larix” pozycji książkowych, które funkcjonowały dotąd w zakodowanym formacie Czytaka. Zawarte Porozumienie gwarantuje także, że wszystkie nowo powstałe publikacje nagrane przez Stowarzyszenie „Larix” trafią w odszyfrowanym formacie do zbiorów DZdN.
Równolegle w DZdN trwają prace nad zabezpieczaniem publikacji przed ich nielegalnym rozpowszechnianiem – poprzez zastosowanie znaku wodnego. Takie rozwiązanie jest chętnie przyjmowane na całym świecie, a w naszym kraju wykorzystują je księgarnie internetowe prowadzące sprzedaż książek i czasopism w wersji elektronicznej (dotyczy to zarówno plików w formacie audio, jak i treści będących zwykłym tekstem określanym jako ebook czy książka elektroniczna). Indywidualnie przypisany do wypożyczanej publikacji znak wodny umożliwi szybką identyfikację osoby, która nielegalnie rozpowszechni publikację. Obecnie informatyk Działu Zbiorów dla Niewidomych pracuje nad wdrożeniem stosownego oprogramowania.
W Dziale Zbiorów dla Niewidomych ogromną wagę przywiązujemy do promocji czytelnictwa pismem punktowym. Książki brajlowskie są duże i grube. Na ogół składają się z wielu tomów (dla przykładu: Potop Henryka Sienkiewicza wydany jest w 22 tomach, a Pan Tadeusz Adama Mickiewicza – w 6). Są też bardzo drogie. Osoba niewidoma nie ma możliwości przechowywania w domu obszernego księgozbioru, biblioteka jest więc niezbędna. W Sekcji Zbiorów Książki Brajlowskiej posiadamy ponad sześć tysięcy tytułów. Większość zbiorów stanowią powieści (najstarsze wydawane już w latach pięćdziesiątych), ale są też pozycje naukowe, popularnonaukowe, podróżnicze, biografie, reportaże, książki religijne, podręczniki i lektury szkolne, pozycje w językach obcych, nuty (najstarsze wydawane w Niemczech już w XIX w.). Corocznie wzbogacamy zbiory brajlowskie o nowe książki o różnorodnej tematyce. Nasi czytelnicy to osoby w różnym wieku, o różnych zainteresowaniach, niektóre z dodatkowymi niepełnosprawnościami. Staramy się więc, aby każdy znalazł coś ciekawego, by niewidomy czytelnik miał także dostęp do najnowszej literatury. W maju 2019 r. otrzymaliśmy od wydawnictwa 24 nowe tytuły, czyli 100 tomów brajlowskich.
DZdN nie tylko przechowuje zbiory, ale także dokonuje transkrypcji na brajla tekstów ze zwykłego druku, świadczy usługę przepisywania tekstów z brajla do komputera oraz drukowania brajlem na życzenie. W tym roku rozpoczęliśmy przepisywanie z wersji brajlowskiej artykułów archiwalnych numerów Pochodni – miesięcznika dla niewidomych, który ukazuje się od 1948 r., aby teksty te zachować w wersji elektronicznej. Zaadaptowaliśmy Instrukcję obsługi Czytaka oraz Podręcznik procedur wdrażania i weryfikacji standardów obsługi klienta, opracowany dla Polskiego Związku Niewidomych. Wydrukowaliśmy także trzy wersje podręcznika Głaskanie jabłuszka autorstwa niewidomego informatyka, przybliżającego niewidomym obsługę iPhone’a, Biuletyn Informacyjny Pochodni i Mitologię Indii.
Sekcja Zbiorów Książki Tyflologicznej – ciesząca się uznaniem wśród studentów kierunków pedagogicznych i pracowników naukowych – głównie na ich potrzeby od tego roku rozpoczęła prenumeratę punktowanego, cenionego na świecie czasopisma naukowego w języku angielskim poświęconego tematyce osób niewidomych pt. British Journal of Visual Impairment. Ponadto baza danych gromadząca informacje o zawartości czasopism tyflologicznych, została rozbudowana o możliwość przechowywania pełnych treści artykułów oraz – opcjonalnie – wyświetlania tylko katalogu artykułów z pełną treścią. Obecnie treści artykułów są uzupełniane przez bibliotekarzy DZdN, a po osiągnięciu znaczącej liczby takich rekordów, możliwość ich przeglądania zostanie udostępniona publicznie.
Poza tym DZdN kontynuuje współpracę z Mazowieckim Stowarzyszeniem Pracy dla Niepełnosprawnych „De Facto”. W maju bieżącego roku zaistnieliśmy na łamach wydawanego przez stowarzyszenie „Informatora Obywatelskiego Osób Niepełnosprawnych”. Co miesiąc publikujemy tam krótką notatkę o tym, co warto przeczytać, obejrzeć lub o ciekawych wydarzeniach kulturalnych.
Zasobami DZdN interesują się też osoby widzące. Odwiedzają nas uczniowie i studenci. Na zaproszenie nauczycieli bibliotekarze chodzą do szkół i przedszkoli, by poczytać brajlem, opowiedzieć o alfabecie i życiu codziennym niewidomych. W tym roku gościliśmy 4 wycieczki. Odwiedziła nas grupa studentek z Akademii Pedagogiki Specjalnej (z pierwszego roku Tyflopedagogiki) wraz z panią doktor Małgorzatą Paplińską – autorką podręczników do nauki pisma Braille’a. Oprowadziliśmy też po bibliotece trzy grupy dzieci ze szkół podstawowych (klasy 4 i 5). Na odwiedzających nas największe wrażenie robi magazyn książek brajlowskich. Na przesuwających się regałach znajdują się ponad 52 tysiące ogromnych woluminów. Wyraźnie widać tu ogromne dysproporcje pomiędzy niewielką książką wydaną w zwykłym druku, a jej brajlowskim odpowiednikiem. Zwiedzający otrzymują na pamiątkę alfabety Braille’a. Na karteczkach, za pomocą tabliczki i maszyny brajlowskiej, piszemy imiona osób, które w ten sposób naocznie zapoznają się z technikami pisania tym alfabetem, a przy tym mogą później pokazać taką wizytówkę swoim znajomym i w ten sposób przyczynić się do rozpowszechniania wiedzy o piśmie brajla.
Niewątpliwym sukcesem jest pozytywna opinia dwóch niezależnych recenzentów, dotycząca artykułu naukowego, którego współautorką jest pani Monika Cieniewska – Zastępca Dyrektora ds. Zbiorów dla Niewidomych GBPiZS – przygotowanego w związku z XII. Bałtycką Konferencją Zarządzanie i Organizacja Bibliotek pod hasłem „Mobilna biblioteka – mobilne technologie, mobilni bibliotekarze, mobilni czytelnicy”, na której obie panie wystąpiły z prezentacją pt. „Biblioteka w domu każdego niewidomego – 10 lat Serwisu Wypożyczeń On-line Działu Zbiorów dla Niewidomych”. Artykuł o takim samym tytule zostanie opublikowany w wydawnictwie zwartym przez Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich.
Materiał został przygotowany i zredagowany przez zespół pracowników Działu Zbiorów dla Niewidomych Głównej Biblioteki Pracy i Zabezpieczenia Społecznego: Emila Skarzyńskiego, Jadwigę Dziurę, Monikę Cieniewską, Iwonę Odrzygóźdź.